مقدمه

بی شک بالاترین و والاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد، فرهنگ آن جامعه است. اساساً فرهنگ هر جامعه ، هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می دهد. با انحراف فرهنگ، هر چند جامعه از بعدهای اقتصادی، سیاسی، صنعتی و نظامی قدرتمند و قوی باشد ولی پوچ و میان تهی است. اگر فرهنگ
جامعه ای وابسته به فرهنگ غرب باشد، ناچار دیگر ابعاد آن جامعه به جانب مخالف گرایش پیدا می کند و بالاخره در آن مستهلک می شود و موجودیت خود را در تمام ابعاد از دست می دهد .

بقاع متبرکه از جمله آثار و ارزشهایی هستند که به نوعی در ترویج فرهنگ اسلامی دینی و بسیاری از عناصر ارزشمند فرهنگی تاثیر مثبت دارند. به دلیل جایگاه ویژه ایران و حمایت و پیروی راستین ایرانیان و ارادت خاص آنان به ساحت مقدس ائمه معصومین (ع) و فرزندان و نوادگان آنان، کشور ما از دیرباز مأمن و مأوای امامزادگانی بوده که از دست خلفای جور زمانه مجبور به هجرت می شوند یا آنکه جهت نشر معارف و فرهنگ غنی اسلامی به سرحدات ایران می آمدند . آثار و برکات وجود این ذوات نورانی و مقدس نه تنها در زمان حضور آنان بلکه پس از شهادت یا وفات ایشان نیز استمرار می یافته و مأمن مؤمنان و دوستداران راه حقیقت می شده است. در ایران در کنار اعتقاد راسخ ایرانیان به مقام و منزلت مجاوزان آن اماکن مقدس و اعتقاد ایشان به فرهنگ و معارف غنی اسلامی چنان ظرفیتی در این اماکن ایجاد کرده است که با یک برنامه ریزی صحیح و علمی می توان این اماکن را به قطب های فرهنگی کشور تبدیل نموده با استفاده از ظرفیت های آن، در جنگ نرم علیه دشمن موفق بوده و در برابر تهاجم فرهنگی به خوبی ایستادگی کرد. اما با وجود گرایش گسترده شیعیان به حرم مقدس امامزادگان در ایران و همچنین با وسعت و گستردگی فراوانی که دارند تاکنون به عنوان اماکن فرهنگ ساز ، کمتر مورد توجه و برنامه ریزی قرار گرفته اند. بررسی کارکردهای معنوی و فرهنگی مستقیم و غیرمستقیم حضور امامزادگان در ایران، می تواند از دیدگاه موافقان و مخالفان مورد بررسی قرار گیرد که از  دیدگاه موافقان ، کارکردها و ظرفیت های علمی و فرهنگی مختلفی اعم از شفا دادن، ایجاد کتابخانه، درمانگاه، موسه های خیریه، حوزه های علمیه و غیره را می تواند شامل شود که باعث تحول و اثرگذاری در جامعه می شود. مردم ایران ، اهل ذوق ، هنر و معماری بودند و بناهای زیبایی را بر مدفن این امامزادگان بنا نهادند که مظهر ظهور و بروز هنرهای مختلفی شد و این جنبه نیز به خودی خود جای تأمل و غور فراوان دارد. از جمله خواص بقاع علاوه بر جنبه هنری می توان به جنبه های اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی و روانی مکنون در آنها اشاره کرد. گردشگری این امامزادگان نیز منتج به ایجاد هویت ملی و دینی و همبستگی ملی و ایجاد محبت و الفت میان اقوام مختلف می شود.

۲-۲- تعریف بقعه متبرکه و امامزادگان[۱]

بقعه متبرکه مدفن امامزادگان (کلیه افرادی که با یک یا چند واسطه به امام معصوم (ع) منسوبند.) می باشد که در طول تاریخ در اثر جنگ یا علل مختلف به شهادت رسیده اند یا پس از وفات در آنجا دفن شده اند و به مرور زمان مدفن انها تبدیل به زیارتگاهی برای دوستداران مکتب اهل بیت (ع) شده است. مدفن برخی علمای بزرگ نیز به تسامح گاهی شامل این طرح خواهد بود. (شریفی و قاسمی سعادت آبادی ،۱۳۹۲: ۱۶).

استفاده از ذریه پیامبر اکرم(ص) در زمانیکه بین مسلمانان و شیعیان حیات ندارند؛ همانا رفتن به زیارت بُقاع و مراقد منوره این بزرگواران است که نشانه عشق و علاقه زائرین به پیامبر اکرم(ص) و ذریه آن حضرت می باشد. اصل مسئله مشروعیت زیارت قبر بزرگان دین، از جمله مسائل مسلّم نزد همه فرقه‌های اسلامی است. ائمه بزرگوار شیعه، همواره به زیارت قبر پیامبر اسلام(ص) و ائمه قبل از خود مشرف می‌شدند و زیارت نامه‌هایی نیز برای زیارت، از ایشان نقل شده که در کتاب پر ارج مفاتیح‌الجنان آمده است. صدور این زیارت نامه‌ها گواهی روشن بر مشروعیت و نیز انجام زیارت از سوی معصومین است. مقبره های مذهبی در مقایسه با سایر بناهای اسلامی (به جز مساجد) از اعتبار ویژه ای برخوردار بوده، مورد توجه عام هستند. کمتر شهر یا روستایی در ایران است که سهمی از چنین بناها  نداشته باشد هر چند اکثر مناطق ایران امامزاده دارند، اما پیامبران الهی مدفون در ایران بسیار کم هستند.

[۱]Definition holy shrine and Imamzadeh

برای دانلود متن کامل اینجا کلیک کنید